Informacje o wskaźnikach referencyjnych (BMR)

Na tej stronie zebraliśmy najważniejsze informacje na temat wskaźników referencyjnych. Dowiesz się tu:

•    co to są wskaźniki referencyjne i do czego służą
•    gdzie znajdziesz więcej informacji o wskaźnikach
•    co się zmienia i dlaczego w związku z rozporządzeniem BMR
•    jak zmiana wskaźnika wpływa np. na oprocentowanie
•    z jakimi ryzykami wiąże się stosowanie wskaźników
•    gdzie znajdziesz więcej informacji o wskaźnikach

Aktualności

Zmiana wskaźnika WIBOR - do 7 lutego 2023 roku trwają konsultacje społeczne.

NGR zaprasza do konsultacji społecznych i zgłaszania uwag w zakresie zasad oraz sposobów stosowania wskaźnika stopy procentowej WIRON (lub wskaźników z Rodziny Indeksów Składanych WIRON).

Uwagi do rekomendacji należy przesyłać na adres: konsultacjengr@knf.gov.pl do 7 lutego 2023 roku

Wskaźnik WIBOR wkrótce przestanie obowiązywać - ruszyły prace związane z wprowadzeniem zamiennika.

Narodowa Grupa Robocza ds. reformy wskaźników referencyjnych rozpoczęła prace związane z wprowadzeniem wskaźnika, który zastąpi WIBOR.

W skład Komitetu Sterującego pracami Grupy wchodzą przedstawiciele Ministerstwa Finansów, Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, GPW Benchmark, Polskiego Funduszu Rozwoju, Narodowego Banku Polskiego oraz sektora bankowego.

Komitet Sterujący, poza wyborem alternatywnego wskaźnika referencyjnego, przyjął Mapę Drogową określającą harmonogram działań w celu zastąpienia wskaźnika referencyjnego oraz zarekomenduje standardy stosowania nowego wskaźnika m.in. w produktach bankowych i instrumentach finansowych.

Zielone światło dla prac Grupy dała ustawa o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom.

Tutaj przeczytasz więcej: 

•   komunikat KNF
•   ustawa

Prace Narodowej Grupy Roboczej nie oznaczają podważenia poprawności regulacyjnej wskaźnika referencyjnego stopy procentowej WIBOR. Proces wyznaczania WIBOR jest realizowany przez niezależny podmiot - GPW Benchmark, który podlega nadzorowi KNF. Komisja potwierdziła zgodność procesu określania WIBOR-u z wymogami prawa oraz wydała w tej sprawie komunikat. Analogiczne stanowisko przedstawił też Komitet Stabilności Finansowej, w skład którego wchodzą przedstawiciele: Narodowego Banku Polskiego, Komisji Nadzoru Finansowego, Ministerstwa Finansów oraz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

Tutaj przeczytasz więcej: 

•   stanowisko KNF
•   stanowisko Komitetu Stabilności Finansowej
•   informacje o wskaźnikach referencyjnych Związku Banków Polskich

Wskaźniki LIBOR przestaną obowiązywać - od kiedy i co to oznacza dla klientów? Przeczytaj komunikaty i zobacz, co się zmieni: 

•   komunikat mBanku Hipotecznego
•   komunikat KNF

Szczegóły i terminarz zmian opisaliśmy w sekcji „Wskaźniki referencyjne stosowane w umowach.”

Wartość wskaźnika referencyjnego oblicza się na podstawie zewnętrznych danych, aby zmierzyć określony rynek bazowy. Wartość ta jest zmienna w zależności od sytuacji ekonomicznej.

Administratorzy muszą tak dobierać metodologię liczenia swoich wskaźników, aby:

• pomiar rynku bazowego był jak najbardziej dokładny i rzetelny
• dane używane do pomiaru miały odpowiednio wysoką jakość

Informacje na temat wskaźników referencyjnych znajdziesz również na stronie Komisji Nadzoru Finansowego.

Po kryzysie finansowym z lat 2008 - 2009 Komisja Europejska zaczęła prace nad nowym standardem wyliczania i stosowania wskaźników referencyjnych, które zaowocowały rozporządzeniem BMR, przyjętym 8 czerwca 2016 r.

Nowe zasady, w założeniu autorów rozporządzenia, mają sprawić, że wskaźniki będą bardziej wiarygodne, przejrzyste i rzetelne.

Rozporządzenie BMR określa także zasady działania i obowiązki:

• administratorów wskaźników
• podmiotów, które przekazują administratorom dane niezbędne do wyliczenia wskaźników

Zgodnie z rozporządzeniem BMR, abyśmy mogli stosować wskaźnik w umowach finansowych lub instrumentach finansowych, administrator wskaźnika m. in.:

• powinien zapewnić zgodność wskaźnika z rozporządzenia BMR oraz przepisami wydanymi na jego podstawie
• musi mieć zezwolenie odpowiedniego organu, być zarejestrowanym lub korzystać z innego przepisu szczególnego pozwalającego na stosowanie wskaźnika
• powinien określić i w miarę potrzeby uaktualniać, właściwą metodologię wyznaczania wartości wskaźnika referencyjnego

Wskaźnik podstawowy – wskaźnik referencyjny dotychczas stosowany w umowie. Pisząc na stronie www o wskaźniku podstawowym odwołujemy się do tego znaczenia (w przypadki mBanku Hipotecznego  jest to WIBOR, EURIBOR i LIBOR USD).

Wskaźnik alternatywny – wskaźnik, który można stosować, jako odniesienie (alternatywę) w celu zastąpienia wskaźnika referencyjnego, którego opracowywania zaprzestano. Pisząc na stronie www o wskaźniku alternatywnym odwołujemy się do tego znaczenia.

Jakie wskaźniki zastąpiły LIBOR USD?

Instytucje finansowe od dawna przygotowywały się na ten moment. Od 2014r. wśród światowych uczestników rynku finansowego toczona jest dyskusja dotycząca niskiej stabilności wskaźników referencyjnych oraz ich słabej odporności na manipulacje. Wskutek przeprowadzonych rozmów, z udziałem odpowiednich organów nadzorczych podjęto decyzje o stopniowym i konsekwentnym wycofywaniu wskaźników z grupy LIBOR. Te wskaźniki zostały zastąpione nowymi wskaźnikami.

Wskaźnikiem alternatywnym dla LIBORU USD jest stawka SOFR. Grupa robocza przy Zarządzie Rezerwy Federalnej zarekomendowała wskaźnik SOFR (Secured Overnight Financing Rate) jako:

• wskaźnik alternatywny dla LIBOR USD,
• wskaźnik wolny od ryzyka dla wszystkich produktów i kontraktów w dolarze amerykańskim.

SOFR jest wskaźnikiem referencyjnym stopy procentowej dla dolara amerykańskiego.

Administratorem wskaźnika SOFR jest Bank Rezerwy Federalnej Nowego Jorku („Fed”). Administrator opracowuje wskaźnik według własnej metody, pod nadzorem amerykańskiej Rady Gubernatorów Systemu Rezerwy Federalnej.

SOFR jest oparty o jednodniowe depozyty zabezpieczone amerykańskimi skarbowymi papierami wartościowymi na rynku transakcji repo. Cechuje go znacznie większa odporność na warunki rynkowe niż LIBOR, dzięki innej metodzie obliczania oraz płynności rynku odniesienia.

W efekcie wskaźnik jest przejrzysty, reprezentatywny dla rynku i chroniony przez próbami manipulacji. Nie ma także ryzyka zaprzestania jego publikacji. Wolumen transakcji na rynku transakcji repo amerykańskiego skarbu państwa wynosi ok. 1 biliona dolarów dziennie, czyli znacznie więcej niż na jakimkolwiek innym amerykańskim rynku pieniężnym.

Szczegółowy opis wskaźnika SOFR znajduje się na stronie: www.newyorkfed.org. Dostępne są tam m.in.:

• opis kluczowych elementów metody opracowywania SOFR,
• oświadczenie o wskaźniku referencyjnym (dokument zgodny z art. 27 rozporządzenia BMR),
• procedury przyjmowania i rozpatrywania skarg dotyczących procesu wyznaczania wskaźnika, 
• dane kontaktowe administratora.

Więcej informacji na temat stawki SOFR można znaleźć na stronie Administratora w dedykowanej zakładce SOFR.

Ryzyka wskazywane przez Administratora wskaźnika znajdują się na jego stronie internetowej oraz w witrynie Additional Information about Reference Rates Administrated by the New York Fed, prowadzonej przez Bank Rezerwy Federalnej w Nowym Jorku (FED).

Ważne

W przypadku kredytów hipotecznych przez ryzyko stopy procentowej, rozumiemy ryzyko negatywnego wpływu zmiany wysokości wskaźnika (np. wzrost wysokości WIBOR) na wysokość odsetkowej części raty kredytu.

Ogólne ryzyka dotyczące wskaźników referencyjnych

Stosowanie wskaźników referencyjnych wiąże się z ryzykami ogólnymi oraz właściwymi dla danego wskaźnika. Ogólne ryzyka dotyczą przede wszystkim tego, że:

• administrator może - z przyczyn regulacyjnych lub biznesowych - zmienić wskaźnik referencyjny lub metodologię jego wyznaczania,
• administrator zdecyduje, że przestaje opracowywać dany wskaźnik albo odpowiedni organ wycofa administratorowi zezwolenie na opracowywanie danego wskaźnika,
• wskaźnik referencyjny może przestać być reprezentatywny dla danego rynku lub realiów gospodarczych. Dotyczy to np. sytuacji, gdy podmioty, które przekazują dane niezbędne do opracowywania danego wskaźnika referencyjnego, przestają to robić, 
• odpowiedni organ nadzoru zdecyduje, że wskaźnik referencyjny przestał wiarygodnie mierzyć dany rynek bazowy (potwierdza to oświadczenie administratora lub organu nadzoru),
• administrator może przestać publikować lub opracowywać dany wskaźnik (w całości lub w części np. wskaźnik dla pewnego tenoru, okresu), a odpowiednie wskaźniki alternatywne mogą nie zostać wyznaczone,
• może istnieć uzasadniona potrzeba zmiany umów finansowych lub instrumentów finansowych, aby odwołać się w nich do stóp wolnych od ryzyka.

Przykładowo, administrator może zaprzestać opracowywania wskaźnika w całości - wtedy np. WIBOR przestałby istnieć. Jeśli jednak decyzja administratora dotyczyłaby tylko konkretnego tenoru, to WIBOR jako wskaźnik referencyjny nadal będzie istnieć, ale zniknie np. wskaźnik WIBOR 3M.

Ryzyko zmiany metody opracowywania wskaźnika referencyjnego

Podmiot, który opracowuje dany wskaźnik referencyjny, może wprowadzić zmiany w przyjętej metodzie opracowywania wskaźnika. Obowiązują go zasady opisane w dokumentacji, która dotyczy wskaźnika referencyjnego. Dokumentację administrator publikuje na swojej stronie internetowej.

Zmianę metody opracowywania wskaźnika poprzedzają zwyczajowo konsultacje publiczne. W trakcie konsultacji administrator określa zakres proponowanej zmiany oraz jej uzasadnienie.

Administrator może uzasadnić zmianę metody tym, że musi ją dostosować do:

• wymogów rozporządzenia BMR,
• wytycznych organu nadzoru lub
• rekomendacji jednostki nadzorczej.

Jeśli administrator zmieni przyjętą metodologię, może zmienić się także wartość wskaźnika. Wzrost lub obniżenie wartości wskaźnika może wtedy wpłynąć na:

• wartość wzajemnych świadczeń wynikających z umowy,
• wycenę instrumentów lub produktów finansowych.

Jeśli administrator zmieni – zgodnie z rozporządzeniem BMR – metodę opracowywania lub definicję wskaźnika, albo wprowadzi inną istotną modyfikację wskaźnika, nie będzie to traktowane jako zmiana umowy. Dotyczy to także sytuacji, gdy administrator zmieni wartość wskaźnika referencyjnego.

Ryzyko zaprzestania przez administratora opracowywania wskaźnika referencyjnego (trwale lub na jakiś czas)

Administrator może zdecydować, że przestaje publikować wskaźnik. Procedura trwałego zaprzestania publikacji takich wskaźników, jak WIBOR, LIBOR czy EURIBOR, jest ściśle określona. Uczestniczy w niej także organ nadzoru. Administrator opisuje ją w dokumentacji wskaźnika, którą publikuje na swojej stronie internetowej.

Administrator może zdecydować, że przestaje opracowywać wskaźnik referencyjny:

• z przyczyn biznesowych lub
• jeśli uzna, że dane, które wykorzystuje do opracowywania wskaźnika, nie są reprezentatywne dla rynku lub realiów gospodarczych, które ten wskaźnik mierzy.

Przed taką decyzją administrator zazwyczaj przeprowadza konsultacje publiczne. Trwają one najczęściej kilka miesięcy. W tym czasie administrator określa m.in. datę, od której zamierza zaprzestać opracowywać wskaźnik.

Może także zdarzyć się, że administrator przez jakiś czas – nawet i jeden dzień – nie będzie w stanie wyznaczyć wartości wskaźnika. Na przykład administrator nie wyznaczy wartości wskaźnika, jeśli w danym dniu nie otrzyma wystarczającej liczby niezbędnych danych.

Ważne!

Jeśli administrator trwale lub czasowo przestanie opracowywać wskaźnik, nie będziemy mogli użyć tego wskaźnika do ustalenia wartości wzajemnych świadczeń, które wynikają z umowy. Zastąpimy wtedy wskaźnik referencyjny innym – w sposób opisany w umowie.

Ryzyka związane ze stosowaniem wskaźników WIBID i WIBOR, to na przykład:

• rezygnacja z dwustronności stawek, czyli zawieszenie publikacji WIBID,
• istotna zmiana metody opracowywania wskaźnika referencyjnego,
• zaprzestanie opracowywania wybranego okresu wskaźnika WIBOR, np. WIBOR 6M.

mBank Hipoteczny definiuje istotną zmianę wskaźnika referencyjnego w taki sam sposób, w jaki definiuje ją Administrator tego wskaźnika. Przykładowo, dla WIBOR definicja istotnej zmiany wskaźnika odnosi się wprost do definicji, jaką w tym zakresie przyjął GPW Benchmark (Administrator wskaźnika WIBOR) - więcej informacji znajdziesz tutaj.

Co oznacza zmiana wskaźnika

Zmiana wskaźnika może wiązać się z tym, że Twoje świadczenie zwiększy się lub zmniejszy. Na przykład, jeśli masz kredyt i wzrośnie jego oprocentowanie, Twoja rata będzie wyższa niż w chwili, gdy otrzymałeś kredyt. Zwiększy się także całkowita kwota, którą musisz spłacić. Nowy wskaźnik alternatywny może cechować się większą zmiennością niż ten, który był stosowany wcześniej.

Informacje w tym materiale mają charakter ogólny i są aktualne na dzień publikacji (23.01.2023 r.).

To, jak postępujemy w konkretnych przypadkach, opisujemy szczegółowo w umowach i regulaminach.

Informacje na temat wskaźników referencyjnych stosowanych w mBanku S.A. znajdują się tutaj.