Bezpieczeństwo listów zastawnych

Limity ustawowe

Wysoki poziom bezpieczeństwa listów zastawnych wynika z konieczności przestrzegania przez bank hipoteczny szeregu ściśle określonych wymogów wynikających z Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz.U. 2016 poz. 1771).

• limit listów zastawnych w obrocie - łączna wartość nominalna listów zastawnych w obrocie nie może przekraczać 40-krotności funduszy własnych banku hipotecznego;
• minimalne nadzabezpieczenie na poziomie 10% wartości emisji - suma nominalnych kwot wierzytelności oraz innych praw i środków banku hipotecznego, stanowiących podstawę emisji listów zastawnych, nie może być niższa niż 110% łącznej kwoty nominalnych wartości listów zastawnych w obrocie, przy czym wierzytelności banku hipotecznego, stanowiące podstawę emisji listów zastawnych, nie mogą stanowić mniej niż 85% łącznej kwoty nominalnych wartości znajdujących się w&nbspobrocie listów zastawnych (limit wyznaczany odrębnie dla hipotecznych i publicznych listów zastawnych);
• pokrycie odsetkowe - dochód z tytułu odsetek od wierzytelności stanowiących podstawę emisji listów zastawnych oraz innych dopuszczonych przez ustawę praw i środków banku hipotecznego nie może być niższy od kosztów z tytułu odsetek od listów zastawnych znajdujących się w obrocie (limit wyznaczany odrębnie dla hipotecznych i publicznych listów zastawnych).

Przydatne linki 

Więcej o zagadnieniach związanych z tematyką wierzytelności kredytowych oraz listów zastawnych na stronach:

• European Covered Bond Council

• Fundacja na rzecz Kredytu Hipotecznego

• Związek Banków Polskich

Wierzytelności stanowiące zabezpieczenie emisji listów zastawnych

Podstawę emisji hipotecznych listów zastawnych mogą stanowić wyłącznie wierzytelności zabezpieczone hipoteką na nieruchomości położonej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, wpisaną w księdze wieczystej na pierwszym miejscu. W przypadku publicznych listów zastawnych podstawę emisji określa art. 3 ust 2 Ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych.

Wartość wierzytelności banku hipotecznego jest ustalana według bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości (BHWN), tj. konserwatywnej wyceny wartości kredytowanej nieruchomości, uwzględniającej bieżące tendencje rynkowe oraz określającą ich wartość w całym terminie kredytowania. Ponadto wierzytelności stanowiące podstawę emisji listów zastawnych podlegają wyodrębnieniu poprzez wpis do Rejestru zabezpieczenia listów zastawnych, który jest możliwy w przypadku, gdy:

• wysokość pojedynczego kredytu zabezpieczonego hipoteką w dniu jego udzielenia lub nabycia wierzytelności z tytułu takiego kredytu nie może przekroczyć BHWN; oraz
• ogólna kwota wierzytelności z tytułu udzielonych kredytów i nabytych wierzytelności w części przekraczającej 60% BHWN nie może przekroczyć 30% ogólnej kwoty wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczonych hipoteką;
• pojedynczy kredyt lub wierzytelność hipoteczna może być refinansowana środkami pozyskanymi z emisji listów zastawnych do kwoty odpowiadającej 60% BHWN, a w przypadku nieruchomości mieszkalnych w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 75 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych (…) – 80% BHWN;
• wierzytelności w trakcie realizacji inwestycji budowlanych nie mogą w sumie przekraczać 10% ogólnej wartości wierzytelności stanowiących podstawę emisji hipotecznych listów zastawnych; dodatkowo w ramach tego limitu wierzytelności zabezpieczone hipotekami na gruntach, nie mogą przekroczyć 10%.

Kontrola zabezpieczenia listów zastawnych

Bank hipoteczny jest zobowiązany do prowadzenia i przechowywania Rejestru zabezpieczenia listów zastawnych, do którego wpisywane są w odrębnych pozycjach:

• wierzytelności banku hipotecznego,
• inne prawa i środki stanowiące podstawę emisji listów zastawnych,
• środki tworzące bufor płynności.

Zasady prowadzenia Rejestru zabezpieczenia listów zastawnych reguluje Ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych oraz Rekomendacja K Komisji Nadzoru Finansowego z lutego 2016 roku dotycząca zasad prowadzenia przez banki hipoteczne rejestru zabezpieczenia listów zastawnych.

Bieżący nadzór nad prowadzeniem rejestru zabezpieczenia sprawuje niezależny Powiernik (powołany przez KNF).

Zabezpieczenie zastępcze oraz bufor płynności

Podstawą emisji listów zastawnych mogą stanowić również środki banku hipotecznego:

• ulokowane w papierach wartościowych, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 3 Ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych;
• ulokowane w Narodowym Banku Polskim;
• posiadane w gotówce.

Dodatkowo bank hipoteczny jest obowiązany utrzymywać, odrębnie dla hipotecznych listów zastawnych oraz publicznych listów zastawnych, utworzoną ze środków, o których mowa powyżej, nadwyżkę w wysokości nie niższej niż łączna kwota nominalnych wartości odsetek od znajdujących się w obrocie odpowiednio hipotecznych albo publicznych listów zastawnych, przypadających do wypłaty w okresie kolejnych 6 miesięcy. Środki przeznaczone na nadwyżkę nie mogą stanowić podstawy emisji listów zastawnych.

W przypadku emitowania listów zastawnych w innej walucie niż wierzytelności banku hipotecznego lub jego środki, bank hipoteczny zobowiązany jest do zabezpieczania ryzyka walutowego za pomocą instrumentów pochodnych. 

Gwarancje bezpieczeństwa w prawie upadłościowym

Banki hipoteczne są objęte odrębną, niezależną od emitenta procedurą upadłości, która ma zapewnić najwyższy zwrot dla posiadaczy listów zastawnych. W szczególności przewiduje ona:

• wyodrębnioną masę upadłościową,
• wydłużenie zapadalności o 12 miesięcy w przypadku upadłości emitenta,
• uruchomienie procedury pass-through wyłącznie w przypadku negatywnego wyniku Testu równowagi pokrycia lub Testu płynności.

Dodatkowo listy zastawne podlegają wyłączeniu z procedury bail-in w procesie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banku hipotecznego.